BADANIE I ODKRYWANIE ŚWIATA Z DZIEĆMI
Każde dziecko ma wrodzoną potrzebę zgłębiania zagadek życia i badania fenomenów swojego otoczenia. Małego człowieka cechuje ciekawość i żądza wiedzy, dlatego szuka on konkretnego kontaktu z przedmiotami. W ten sposób dziecko może zdobywać nową wiedzę
i doświadczenie dzięki przeżyciom.
Książka Danieli Braun „Badanie i odkrywanie świata z dziećmi” zawiera ciekawe pomysły i propozycje nauki poprzez odkrywanie i badanie świata.
Dzięki temu dzieci mają możliwość samodzielnego zdobywania wiedzy w zabawie i eksperymentach. Przedstawione przez autorkę propozycje działań badawczych są bodźcami dla dziecięcych działań, prób i wynalazczości. Budzą one ciekawość dzieci dla fenomenów przyrody oraz przybliżają je, ilustrując w różnorodny sposób. Ponadto w każdej z tych zabaw wspierany jest równocześnie rozwój kreatywności młodego człowieka, dzięki czemu jest on w stanie znajdować wciąż nowe, oryginalne rozwiązania.
Autorka podkreśla znaczenie rodziców będących partnerami dziecka
w odkrywaniu świata. Zdaniem Danieli Braun każdy dorosły powinien być aktywny razem z dzieckiem, a nie tylko wspomagać jego aktywność. Oznacza to, że dobrze jest razem badać i odkrywać świat, patrzeć na niego oczami dziecka. Badanie i odkrywanie świata z dziećmi powinno budzić w nich ciekawość świata, chęć do dalszych dociekań oraz radość
z szukania kreatywnych rozwiązań problemów. Dlatego też, zdaniem autorki, dorośli muszą prowokować u dzieci pytania, pozwolić im na znajdowanie własnych odpowiedzi.
Daniela Braun w swojej książce zachęca do badania tajemnic świata wszystkimi zmysłami. Jej propozycje badawcze związane są m.in. z: czterema żywiołami, warsztatem kolorów, papierem i laboratorium badawczym. Ponadto autorka przygotowała zbiór eksperymentów dotyczących rozmaitych fenomenów przyrody i techniki. Wszystko to sprawia, że książkę warto przeczytać i polecam ją każdemu rodzicowi.
Opracowanie: Małgorzata M.
JAK MÓWIĆ, ŻEBY DZIECI NAS SŁUCHAŁY. JAK SŁUCHAĆ, ŻEBY DZIECI DO NAS MÓWIŁY
Książka Adele Faber i Elaine Mazlish (w przełożeniu Marioli Więznowskiej) zawiera cenne wskazówki, pomocne w rozwiązywaniu problemów często nękających rodziców w relacjach z dziećmi. Autorki przedstawiły nowe metody wychowawcze i propozycje praktycznych sposobów ich wdrożenia. Proponują wyeliminowanie starych wzorców i działań wyłącznie intuicyjnych, a zastąpienie ich zamierzonym, świadomym wychowaniem.
Książka napisana jest w bardzo prosty i przystępny sposób. Przeznaczona jest dla każdego kto chciałby lepiej zrozumieć i mądrzej kochać dzieci, ale również być przez dzieci rozumianym i kochanym. Adele Faber i Elaine Mazlish dzielą się swoimi doświadczeniami i głęboką wiedzą. Pokazują jak wprowadzić zmiany w wychowaniu, aby pomóc dzieciom w radzeniu sobie z własnymi uczuciami i zachęcić je do współpracy. Poradnik pokazuje niezwykłą technikę dialogu z dziećmi – radzi, co mówić i kiedy mówić oraz jak słuchać by zostać wysłuchanym. Uczy w jaki sposób ustanawiać jasne granice w relacjach rodzic – dziecko i zachęcać swe pociech do samodzielności.
Książka składa się z siedmiu rozdziałów, których autorki podają praktyczne wskazówki, ćwiczenia i przykłady pomocnych dialogów. Zawiera również rysunki, które w prosty sposób ilustrują rady tak, aby nawet w pośpiechu można było spojrzeć na ilustrację i szybko przypomnieć sobie model postępowania.
W rozdziale pierwszym pt. „Jak pomóc dzieciom, by radziły sobie z własnymi uczuciami”, autorki posługując się przykładem autentycznych rozmów z dziećmi, ujawniają prostą zależność pomiędzy dziecięcymi uczuciami i ich zachowaniem. Kiedy dzieci czują się dobrze, dobrze się zachowują. Problemem jest zwykle to, że rodzice zwykle nie akceptują odczuć swoich dzieci, a powinni wczuć się w sytuację dziecka. Przyczyny porażek wychowawczych tkwią w nieprawidłowym sposobie reagowania na zachowanie dzieci. Wśród nich, do najbardziej typowych zaliczają: zaprzeczanie uczuciom dziecka (np. „Nie ma się co martwić i tak się przejmować.”), udzielanie odpowiedzi filozoficznych („No cóż, takie jest życie.”) i inne. Autorki stwierdzają, że takie właśnie sposoby reagowania niewiele wnoszą do wzajemnych kontaktów, mogą spowodować natomiast irytację czy gniew dziecka.
Aby pomóc dziecku radzić sobie z negatywnymi uczuciami, należy uświadomić opiekunom fakt, że dzieci same doskonale uporają się z nimi, jeśli tylko znajdą „przychylne ucho i otrzymają odpowiedź empatyczną”.
Rozdział drugi nosi tytuł „Zachęcanie do współpracy”. Aby zachęcić do współpracy, należy przede wszystkim zrezygnować z rozkazywania, moralizowania, obwiniania i straszenia na rzecz metod opartych na wzajemnym zrozumieniu, szacunku i tolerancji.
Kolejny rozdział dotyczy kary. Autorki przestrzegają przed sarkazmem, „kazaniami”, ostrzeżeniami, przezwiskami i groźbami, które wplecione są w język, który stosujemy w codziennych kontaktach z dziećmi. Dziecko powinno odczuć konsekwencje swojego złego postępowania, ale nie w postaci kary. Dlatego też Adele Faber i Elaine Mazlish proponują ciekawe metody, które mogą być wprowadzone zamiast stosowania kar.
W rozdziale czwartym „Zachęcanie do samodzielności”, autorki zastanawiają się jak pomóc dzieciom rozłączyć się z rodzicami oraz stać się niezależnymi ludźmi, którzy pewnego dnia będą zdolni do samodzielnego życia. Kolejny rozdział publikacji traktuje o roli i znaczeniu pochwał w procesie kształtowania pozytywnego i realistycznego wyobrażenia dziecka o sobie. Samoocena ma głęboki wpływ na proces myślenia człowieka, jego emocje, pragnienia, wartości i cele. Jest jednym z najważniejszych czynników kształtujących zachowanie. Kiedy okazujemy szacunek uczuciom dziecka, gdy dajemy mu szanse dokonania wyboru lub rozwiązywania jakiegoś problemu – rośnie w nim zaufanie do samego siebie.
Ostatni rozdział książki wskazuje jak uwolnić dziecko od grania ról, które niejednokrotnie sami mu narzucamy. Określanie dziecka mianem „złośnika” stwarza możliwość, że będzie ono chciało udowodnić, iż tak jest rzeczywiście. Z tego względu należy unikać przyczepiania dziecku etykiety.
Wg mnie książka uczy rodzicielstwa dojrzałego i satysfakcjonującego. Traktuję ją jako poradnik, w którym można znaleźć praktyczne wskazówki i ćwiczenia ułatwiające opanowanie trudnej sztuki porozumiewania się z dziećmi i nie tylko. Uważam, że jest ona obowiązkową lekturą dla rodziców i wszystkich tych, którzy mają kontakt z dziećmi. Gorąco zachęcam do jej przeczytania.
Opracowanie: Małgorzata M.
DLACZEGO WARTO CZYTAĆ DZIECIOM?
„Czytanie dzieciom i ograniczenie
korzystania z mediów
elektronicznych to najlepsza
inwestycja w ich przyszłość”
Jim Trelease
Czy w obecnych czasach książka dla dziecka może być konkurencją wobec tak atrakcyjnych mediów jak komputer czy telewizor? Może, ale pod warunkiem, że będą ją czytali dziecku rodzice, dziadkowie oraz nauczyciele. Dziecko, któremu czytano od wczesnego dzieciństwa, które czytanie kojarzyło zawsze
z przyjemnością, a nie ze szkolnym przymusem, pozostanie czytelnikiem na całe życie, a czas spędzony na czytaniu będzie dla niego czasem wartościowym.
Coraz większy wpływ na dzieci ma treść oglądanych przez nie bajek i innych programów telewizyjnych. Obecnie często zdarza się, że rodzice rzadko mają okazję usiąść z dzieckiem i wspólnie poczytać książkę lub obejrzeć jakiś program. Niektóre bajki zawierają wiele przemocy, zła, zupełnie pozbawiając tym samym wartości wychowawczych. Dzieci często przejmują od swoich bajkowych bohaterów negatywne sposoby postępowania. Telewizja, bajki, seriale, komputer, zajmują miejsce i coraz częściej wypierają książki oraz czytanie.
„Książka nie przeczytana
w dzieciństwie jest
bezpowrotnie stracona
jako bardzo istotny czynnik
rozwoju uczuć, wyobraźni,
intelektu i moralności”
H. Skrobiszewska
Głośne czytanie małym dzieciom przynosi im wiele korzyści na każdym etapie rozwoju. Książki są dla najmłodszych źródłem nowych doświadczeń językowych, poszerzając wiedzę o świecie i pomagając w ten sposób odnosić sukcesy w przedszkolu i w szkole. Czytanie pomaga także w przezwyciężaniu dysleksji.
Książki, które czytamy najmłodszym, mają duży wpływ na kształtowanie się ich obrazu świata oraz budowanie własnego ja. Ważne więc, by książka była sprzymierzeńcem rodziców i nauczycieli w ich wychowawczej pracy, wspierała, a czasem także pomagała rozwiązywać trudne problemy.
Wiek przedszkolny to niepowtarzalny okres w życiu człowieka. Jest to czas, w którym kształtują się nawyki dziecka, w tym czytelnicze. Skutecznym sposobem na ich obudzenie jest głośne czytanie dziecku. Jest to jedno z wielu działań propagujących literaturę i prowadzących w końcowym efekcie do wytworzenia potrzeby samodzielnego obcowania z książką.
Dzieci powinny mieć książki i to od najmłodszych lat, ponieważ wywierają one największy wpływ na rozwój potrzeb czytelniczych małego dziecka. Budzą wiele pozytywnych skojarzeń z treścią książki oraz z rozlicznymi miłymi wspomnieniami. Właśnie książka, z którą wiąże się tyle przeżyć, jest dziecku najbliższa. Książki od rodziców, babci i dziadka, na pożegnanie przedszkola, tworzą księgozbiór dziecka o niepowtarzalnym, indywidualnym obliczu.
Kilka istotnych powodów dla których warto czytać dzieciom:
• książki rozwijają wyobraźnię i kreatywność,
• czytanie książek ma wpływ na pamięć dziecka,
• lektura ma bardzo korzystny wpływ na słownik dziecka,
• bajki rozbudzają ciekawość świata u dziecka,
• dzięki lekturze maluch zdobywa wiedzę o emocjach, wie, jak je nazywać i wyrażać, uczy się też wrażliwości i empatii,
• za pośrednictwem bajkowych historii można poruszać z małym człowiekiem trudne tematy, na przykład takie, jak utrata bliskiej osoby,
• podczas lektury dziecko poznaje konkretne wzorce – dzięki bajkowym historiom uczy się, w jaki sposób postępować i zdobywa wiedzę na temat zachowań,
• dzięki wspólnemu czytaniu dziecko poznaje nie tylko nowe słowa, ale też literki, kolory, kształty, przysłowia,
• czytanie małym dzieciom książek jest jednym z bardziej efektywnych, pozytywnych i pożądanych pomysłów na wychowanie.
Codzienne głośne czytanie dziecku dla przyjemności jest najskuteczniejszym sposobem wychowania czytelnika – człowieka samodzielnie myślącego, posiadającego wiedzę i umiejętność jej poszerzania, kulturalnego, etycznego, z wyobraźnią, który umie radzić sobie w życiu przy pomocy rozumu, a nie tężyzny fizycznej.
Badania potwierdzają, że głośne czytanie dziecku:
• buduje więź pomiędzy rodzicem i dzieckiem,
• zaspokaja potrzeby emocjonalne,
• wspiera rozwój psychiczny dziecka i wzmacnia jego poczucie własnej wartości,
• uczy języka, rozwija słownictwo, daje swobodę w mówieniu,
• przygotowuje i motywuje do samodzielnego czytania,
• uczy myślenia,
• rozwija wyobraźnię,
• poprawia koncentrację,
• ćwiczy pamięć,
• przynosi wiedzę ogólną,
• uczy odróżniania dobra od zła, rozwija wrażliwość moralną,
• kształtuje nawyk czytania i zdobywania wiedzy.
Najnowsze badania przeprowadzone przez Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne wskazują, że warto czytać małym dzieciom niezależnie od ich wieku, bowiem im prędzej zaczniemy, tym więcej korzyści dla rozwoju dziecka można zaobserwować. Kierująca badaniami Carolyn Cates, profesor Uniwersytetu Medycznego w Nowym Jorku, stwierdza, że codzienne dwudziestominutowe czytanie małemu dziecku daje spektakularne efekty, przejawiające się głównie w postaci szybszej nauki mówienia, czytania i pisania.
Wszyscy chcemy, aby nasze dzieci wyrosły na mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi. Przedszkole powinno uzupełniać domowe czytanie oraz dać dzieciom szansę codziennego kontaktu ze słowem pisanym. Dlatego też w każdej naszej grupie w przedszkolu mamy kącik czytelniczy, książki i bajki, poezję, różnorodną literaturę, którą przybliżamy dzieciom. W grupie starszaków czas po drugim daniu to: czytanie – zadanie – zabawa. Czytanie to stały element naszej pracy dydaktycznej. Bajki, baśnie, legendy, bajki terapeutyczne, a ostatnio, po tygodniu czytelniczym, również pozycje przynoszone przez dzieci z domu – ulubione, ukochane.
Podsumowując, czytanie ma niezliczone walory pozytywnie wpływające na wiele obszarów rozwojowych dziecka. Ponadto pozwala ono przełamać fizyczny dystans i zaspokoić potrzebę bliskości, wycisza, relaksuje, ułatwia zasypianie, umożliwia konstruktywne spędzanie czasu z dzieckiem, a co najważniejsze – kształtuje nawyk czytania przez całe życie. Zatem czytajmy dzieciom dostarczając im radości.
Opracowanie: Edyta Kubas
KOMPETENCJE KLUCZOWE
